Một bài ngắn giúp bạn đánh giá các hình thức thu nhập qua một chiều hướng mới: thuế. Có thể nói thuế là đòn đá nguội của chính phủ đối với người đi làm và kinh doanh. Những ai làm ăn mà không nghĩ tới thuế (income tax), thì rất dễ va chạm với chính phủ (IRS) và bị bất ngờ cuối năm.
Các loại thuế thu nhập (income tax)
Thuế thu nhập do chúng ta tự tay kiếm được có thể bao gồm 2 loại: Personal Income Tax hay còn gọi là thuế thu nhập cá nhân và FICA. FICA là thuế Social Security và Medicare. FICA còn có một tên gọi khác là self employment tax nếu như người đóng là chủ một doanh nghiệp.
Thuế thu nhập cá nhân sẽ dao động tùy vào thu nhập của bạn là bao nhiêu. Ví dụ như bạn còn độc thân và thu nhập đã điều chỉnh của bạn là $35k, thì cứ mỗi 1 đồng bạn làm thêm được sẽ phải đóng thuế 12 cent. Còn nếu thu nhập của bạn đã lên tới $50k, thì cứ mỗi 1 đồng bạn làm thêm được sẽ đóng thuế 22 cent. Mình chỉ nói ví dụ sơ sài để làm nền móng cho bài này. Còn tax bracket thì là một khái niệm khá dễ dàng bạn có thể từ nắm bắt. Thuế thu nhập cá nhân đi từ 0-37% tùy vào thu nhập thấp hay cao.
Bên cạnh đó, FICA được đóng theo một mức cố định: 15.3%. Nếu bạn nhận W2, thì chủ sẽ trả 1/2 số này cho bạn. Còn nếu bạn là chủ, thì bạn phải trả toàn bộ.
FICA và Personal Income Tax
Có một số loại thu nhập mà bạn chỉ cần phải trả Personal Income Tax. Còn có một số loại thu nhập bạn phải trả cả FICA và Personal Income Tax. Do đó, trước khi quyết định làm việc gì, bạn cần phải lường trước mình sẽ trả bao nhiêu loại tax. Điều này đặc biệt quan trọng với những người thu nhập thấp. Tại sao?
Chúng ta cần phải nhìn vào tương quan giữa Personal Income Tax và FICA. Nếu thu nhập của bạn cao, thì FICA có thể chỉ bằng 2/3 hoặc 1/2 Personal Income Tax của bạn (15.3% so với 22% hoặc 30%). Nếu bạn tính toán sai lầm, thì vẫn chịu 1 cú bất ngờ đau – điều đó không bàn cãi, nhưng vẫn còn tốt hơn rất nhiều so với những người thu nhập thấp. Tại các mức thu nhập thấp, FICA cao hơn Personal Income Tax (15.3% so với 10% và 12%). Còn có một số người không phải trả Personal Income Tax do thu nhập quá thấp nhưng đùng một cái phải trả FICA dẫn đến xay xẩm mặt mày (15.3% so với 0% – kết quả chạy đến vô cực!)
Những người làm nail hoặc lái xe tải bèo bèo, income tax đã là 15%, thêm FICA 15% nữa, coi như kiếm ra 3 đồng thì đã mất 1 đồng thuế. Lí do tại sao cuối năm ai cũng kêu trời do có bao nhiêu hưởng hết bấy nhiêu.
Vậy những loại thu nhập nào phải trả cả 2 loại thuế?
Nói chung, những loại thu nhập nào nảy sinh từ việc cung cấp dịch vụ (sức lao động cũng xem là dịch vụ) hoặc hàng hóa thì phải trả 2 loại thuế cùng một lúc. Thuật ngữ này gọi là Active Income
- Đi làm công
- Đi làm nails
- Đi bán hàng
- Đi cắt cỏ
- Đi làm chủ và có can thiệp vào chuyện làm ăn
- Giữ trẻ
- Đi lái xe tải
- Đi lái Lyft-Uber
Còn lại là những loại thu nhập mà không sản sinh ra dịch vụ hay hàng hóa. Những loại này chỉ phải trả Personal Income Tax. Thuật ngữ này gọi là Passive Income
- Cho thuê nhà
- Đi làm chủ nhưng không can thiệp vào chuyện làm ăn, chỉ bỏ tiền đầu tư
- Nhận cổ tức từ chứng khoán
- Nhận sign up bonus từ checking account
- Nhận tiền lời từ saving account
- Trúng vé số
- Rút tiền từ traditional IRA-401k
- Bán vật dụng mà mình vừa mới mua 1 năm đổ lại (ví dụ như bán xe cổ có giá trị, chứ bán BMW thì lỗ chỏng gọng không bàn tới) – Trường hợp này khó xảy ra do 99% ai đi bán đồ cũ cũng là lỗ nhưng theo luật nếu có lời thì phải trả thuế.
- Bán cổ phần vừa mua trong năm qua
Ngoài Active Income và Passive Income ra thì chúng ta còn một loại thu nhập thứ 3, gọi là long term capital gain. Long Term Capital gain nói đơn giản là bạn bỏ tiền ra sở hữu 1 vật dụng gì đó, có thể nhỏ như cái bàn chải đánh răng hoặc lớn như căn biệt thự, có thể cầm được, sờ được như cái laptop hoặc mông lung huyễn hoặc như cổ phần của Apple, và bạn giữ món vật này hơn 1 năm, khi bạn bán lại món đồ này và sinh lãi, bạn phải trả Capital Gain Tax. Capital Gain Tax từ 0-20% tùy vào thu nhập chính của bạn.
Tóm tắt
Có 3 loại thu nhập chính cho các cá nhân:
- Active income: sinh ra từ việc cung cấp dịch vụ và hàng hóa. Personal Income Tax + FICA
- Passive income: sinh ra từ việc đầu tư bị động trong vòng 1 năm đổ lại. Personal Income Tax
- Long Term Capital gain: sinh ra từ việc đầu tư bị động trong hơn 1 năm. Capital Gain Tax.
Bài viết của anh Khôi H. Lê được đăng trên Facebook và được đăng lại trên Vietish với sự đồng ý của tác giả.
