Mình viết bài này về VIX vì thấy nhiều bạn newbie đang trade các sản phẩm rất nguy hiểm liên quan đến VIX (TVIX, UVXY, VXX)…
Einstein nhận định “lãi kép (compound interest) là kì quan thứ 8 của thế giới”. Đặc biệt “he who understands it, earns it; he who doesn’t, pays it”. Mình nghĩ VIX có khi cũng được xếp vào một kì quan của thế giới tài chính, vì nó cũng có đặc điểm “who understands it earns it; who doesn’t pays it”. Mình đã phải trả giá cho VIX khá nhiều vì vẫn chưa hiểu nó (nhất là thường xuyên underestimate).
Hầu hết các sản phẩm tài chính đều gắn với cái gì đó có giá trị (thing of value). Ví dụ, một cổ phiếu có giá trị, vì nó biểu hiển một phần (rất nhỏ) quyền sở hữu của một doanh nghiệp, từ đó có thể cho người sở hữu cổ phiếu phần giá trị tương ứng sinh ra từ hoạt động của doanh nghiệp đó (earning per share, dividend). Một lượng vàng có giá trị, vì có rất nhiều người khác sẵn sàng bỏ rất nhiều tiền ra mua nó.
Giá trị thường chỉ thay đổi nhỏ trong thời gian ngắn. Gần đây, thị trường náo động thì vàng cũng chỉ thay đổi mấy phần trăm mỗi ngày. Phần lớn cổ phiếu Mỹ bị bán tháo, nhưng cũng phải mất cả tháng mới giảm tới 30%. Do đó, để có lợi nhuận lớn khi trade các sản phẩm này, chúng ta phải có lượng vốn lớn tương ứng.
VIX thì không gắn với something of value. Nó thường được gọi là fear index (chỉ số sợ hãi), vì nó được tính dựa trên ước lượng của trader về mức độ mất giá của toàn thị trường. Ví dụ, khi VIX = 80 thì thị trường đang ước lượng chỉ số chứng khoán SP500 có thể giảm tới 80% giá trị trong vòng một năm. (Cách tính và ý nghĩa của VIX phức tạp hơn, nhưng diễn đạt như vậy dễ hiểu hơn).
Khi thị trường ổn định, SP500 tăng giảm 0.3 – 0.5% mỗi ngày thì VIX rất nhỏ, thường quanh quẩn ở mức 10 – 12. Nhưng khi thị trường biến động mạnh như vừa rồi (có những ngày SP giảm 10 – 12%, sàn giao dịch phải ngắt cầu dao mấy lần) thì VIX tăng vọt. Có những ngày VIX tăng 50 – 60%. Giá trị cao nhất gần đây của VIX là 85. Hôm nay VIX đóng cửa ở mức 24 (giảm chừng 6% so với ngày hôm qua). Nói cách khác, VIX phản ánh sự sợ hãi, lo lắng của toàn thị trường nên có thể biến đổi rất nhanh.
TVIX là một mã sản phẩm giao dịch dựa trên VIX. Tên đầy đủ của nó là Daily 2x VIX Short-Term ETN. Nó được thiết kế để gia tốc gấp 2 lần độ tăng của hơp đồng tương lai của VIX (VX futures). UVXY là một mã khác dựa trên VIX. Tên đầy đủ của nó là Ultra VIX Short-Term Futures ETF. Nó được thiết kế để gia tốc gấp 1.5 lần độ tăng của hơp đồng tương lai của VIX. Thường thì hợp đồng tương lai của VIX bám sát với giá của VIX, nên ngày hôm nay VIX giảm gần 6% thì TVIX giảm chừng 12% và UVXY giảm chừng 9%.
Khi thị trường rất sợ hãi thì TVIX hay UVXY sẽ tăng vọt. Còn khi thị trường yên tâm thậm chí chuyển sang tham lam thì TVIX hay UVXY sẽ giảm mạnh. Vì vậy các mã này có thể tăng giảm cả chục % hoặc nhiều hơn mỗi ngày. Nếu bạn trade đúng chiều, bạn sẽ có lãi cao. Ngược lại, nếu trade sai chiều, bạn sẽ lỗ cực lớn.
Do mức độ biến động lớn của VIX, bạn có thể dùng VIX hoặc các sản phẩm liên quan để hedge hoặc speculate. Ví dụ, thường SP giảm thì VIX sẽ tăng. Do đó nếu bạn mua stock (ví dụ, buy SPY, QQQ) thì bạn có thể mua TVIX để dự phòng. Nếu SPY hay QQQ giảm mạnh thì TVIX sẽ tăng vọt để bù lỗ cho bạn.
Bạn cũng có thể dùng VIX để speculate. Nếu bạn dự đoán là thị trường sẽ ổn định hơn (dù SP500 hay Dow Jones vẫn tăng giảm, nhưng mức độ nhỏ dần so với trước), thì bạn có thể short VIX (ví dụ mua put của VIX, UVXY, hoặc mua SVXY là mã ngược của UVXY).
Tuy nhiên, mình khuyên newbie trader không nên đụng đến VIX. Nếu muốn short thị trường, các bạn có thể mua SQQQ (ngược 3x của QQQ) hoặc SPXS (ngược 3x của SPY). Các mã này đi ngược chính xác hơn.
Bài viết của anh Nam Minh được đăng lần đầu trên Facebook và được đăng lại tại Vietish với sự đồng ý của tác giả.
